Kujtesa dhe vlerat e sajë për njeriun

20. 04. 2025

Definimi i kujtesës

Kujtesa është aftësi e njeriut për të mbajtur mend dhe për të riprodhuar ato që ka parë, dëgjuar, nuhatur, shijuar e prekur dhe ato që ka mësuar në të kaluarën ai.

Ajo është një depo ku vëndosen, rënditën dhe ruhen njohuritë vizuele që fitohen përmes shqisës së të pamurit, njohurit akustike që fitohen përmes shqisës së dëgjuarit, njohuritë olfaktive që fitohen për mes shqisësë së të nuhaturit, njohurit gustative që fitohen përmes shqisës së të shijuarit dhe njohurit mekanike që fitohen përmes shqisës së të prekurit etj.

Kujtesa është proces psikik përmes të cilit njeriu ruan, rikujton dhe riprodhon përvojat e mëparshme, informcionet dhe përjetimet, e cila përfshinë tre komponentë kryesor, si: përvetësimin, ruajtjen e përvetësimit për një kohë të caktuar dhe rikujtimin e tij kurë është e nevojshme.

Vlerat e kujtesës për njeriun:

1. Ruajtja e përvojës jetësore, e cila na ndihmon të mësojmë nga përvoja,

2. Ndërtimi i identitetit përsonal përmes kujtesës, pa të cilën nuk do të kishim ndjenjë për vetëvetën, për të klurën dhe lidhjes me të tjerët,

3. Mësimi dhe zhvillimi intlektual përmes të gjitha formave të të mësuarit, varen shumë nga kujtesa, përmes të cilës ruhen njohuritë tona,

4. Orientimi në kohë dhe hapsirë përmes kujtesës na ndihmon të kuptojmë se ku jemi, çfarë kemi bërë më parë dhe çfarë duhet të bëjmë më pas,

5. Ndërtimi i mardhënjeve sociale dhe kujtimi i njerzëve, kujtimi i përvojave të përbashkta dhe ndjenjave, forcon lidhjet sociale dhe emocionale mes nesh,

6. Zgjidhja e problemeve dhe vendimarrja përmes kujtesës e cila na siguron informcionin e nevojshëm për të bërë zgjedhje të drejta

dhe për të shmangur gabimet e mëparshme.

Thelbi i kujtesës është baza e njohjes, ndërgjegjës dhe funksionimit tonë të përditshëm, pa të cilën jeta do të ishte një sërë përvojash të shkëputura pa kurrfar kuptimi. Për të patur një kujtesë funksionale me vlerat e saj, është mëse e nevojshme ta ruajm si sytë e ballit shëndetin e saj, që të funksionoi ajo natyrshëm e si duhet me vlerat që i posedon.

Shkrimin që po e postoi publikisht, kamë kërkuar ndihmë nga Fjalorët e gjuhës së sotme shqipe, Rilindja, Redaksia e Botimeve Prishtinë, 1981. Po ashtu për ti dhënë vlerë më të madhe dhe të duhur shkrimit tim, për këtë qështje jam konsulruar edhe me Inteligjencën artificiale, e cila më ka ofruar të dhëna që unë tani po i ndaj edhe me juve.

I juaj, mësuesi Isë