30. 04. 2025

Temperamenti mund të përmirësohet deri në një masë të konsidrueshme, sipas konstatimeve hulumtuse pedagogjike, sociologjike, psikologjike, psikiatrike dhe neuropsikiatrike. Temperamenti, në thelb është baza jonë biologjike e sjelljes- diçka që trashigohet dhe është relativishtë e qëndrueshme gjatë jetës. Por mënyra se si e shprehim temperamentin dhe si e menagjojmë atë, është shumë e formueshme dhe mund të zhvillohet mëtej.

VËZHGIMI dhe VETËDIJA është hapi i parë që e mundëson mënyrën se si shprehemi gjatë jetës. Duke i kuptuar më mirë shprehjet tona natyrore si, a irritohemi shpejtë dhe a jemi shumë të ndjeshëm, varësishtë nga mënyra e të shprehurit, kemi mundësi ti ndalojmë reagimet automatike, sepse vetëdija është hap i parë i çdo ndryshimi.

MENAXHIMI i EMOCIONEVE, teknikat si frymëmarrja e thellë, meditimi, ristrukturimi i mendimeve negative ose teknika e kontrollit të impulsit, ndihmojnë të zbusin reagimet temperamentale e emocionale.

STËRVITJA e QËNDRUESHMËRISË, përmes përballimit të sfidave të vogla gradualisht e rrisim aftësinë për të mos reaguar menjëher emocionalisht ndaj çdo situate.

FORMIMI i SHPREHIVE apo ZAKONEVE të REJA

Duke përsritur sjellje të reja si durimi e reflektimi para veprimit, trurit i mundësohet të krijoj lidhje të reja neuronale. Me kalimin e kohës, sjelljet e reja bëhen më të natyrshme.

MËSIMI i AFTËSIVE të KOMUNIKIMIT, tmperamenti shpesh del në pah përmes ndërveprimit me të tjerët. Duke mësuar të dëgjojmë aktivisht dhe të shprehim qartë nevojat tona, i shmangim shumë konflikte të panevojshme.

MJEDISI dhe MBËSHTETJA, një mjedis pozitiv dhe njerzë që na ndihmojnë të rritemi emocionalisht ndikojnë shumë në moderimin e tipareve të temperamentit tonë.

Duhet ta kemi të kjartë, se temperamenti nuk ndryshon si bazë biologjike, por ndryhojnë regimet, zakonet apo shprehitë tona emocionale dhe mund të përmirësohen thellësishtë me vetëdije, e ushtrime të vazhdueshme dhe me mbështetje të duhur.

Siq kemi mësuar më parë se ekzistojnë kater kategori të temperamnetit sipas Hipokratit dhe Galenit, si: SANGUINËT, KOLERIKËT, MELANKOLIKËT e FLEGMATIKËT. Sipas Karl Jungut ekzistojnë tri kategori,të temperamentit, si: EKSTRAVERT; INTRAVERT dhe AMBIVERT. Secili temperament ka dispozicionet e veta të cjelljes, të mira apo të këqija qofshin ato, të cilat kanë nevojë për ndryshim e përmirësim në veprimet e tyre.

I juaj, mësuesi Isë

26. 04. 2025

Ata që nuk e respektojnë dhe e fyejn votën e popullit, do të fyhen, urrehen, do të përbuzën dhe do të ndëshkohen herët ose vonë nga vota e tij. Këtë duhet ta kemi të kjartë sa më parë, secili prej nesh. Injorantët e votës së popullit e detyrojnë ate të përgjigjet me injoracë ndaj injorantëve përmes votës.

Syri i popullit vështron më thellë se syri i militantëve partiak, se syri i karieristëve, të korruptuarëve, nepotistëve, organizatorëve të krimit dhe se syri i tradhtarëve të vëndit.

Poopulli ka vuajtë nga varfëria, populli e ka përjetuar dhunën, masakrat dhe gjenocidin nga pushtusit tanë sllavo-grek, për shkak të injorancës së pëprfaqsuesëve të tij dhe për shkak të interesave përsonale, grupore e partiake të tyre.

Atdheu na është coptuar e bërë copë e grim për shkak të kolaboracionistëve, marionetave të pushtusëve dhe bashkpuntorëve të tyre shqipfolës. Runa o Zot nga këto kategori politikanësh sahalëpirs e të pa fytyrë!

I juaj mësuesi Isë

22. 04. 2025

Karakteistikat e vetëkontrollit të vetëdijshëm janë:

1. Vetëkontrolli i vetëdijshëm bëhet nga një kuptim i kjartë i emocioneve, mendimeve, impulsëve dhe nevojave përsonale,

2. Bazohet në vetëdije, përgjegjëshmëri dhe në rregullim,emocional, logjik e racional, jo përmes frikës apo shtypjes,

3. Përsoni e di pse ndjenë diçka, pse deshiron të veproi në një mënyrë dhe vendos me vetëdije si do të veproj,

4. Ky vetëkontroll ka fleksibilitet, ndryshon sipas kontekstit dhe rritet me përvojën.

Shembull praktik: Një përson ndjen zemërim të fortë gjatë një debati, por falë ndërgjegjësimit për emocionin dhe qëllimin e tij, ai zgjedh ta shpreh në mënyrë të kjartë, pa sulm, por e kanalizon shprehjen aty ku duhet vepruar e i duhet vepruar.

Për ta arritur kontrollin e vetëdijshëm të vetëvetës, duhet paisur me njohuri të mjaftushme rreth procesve të ndryshme psikike, emocionale dhe fizike.

Karakteistikat e vetkontrollit të pavetëdijshëm:

1. Ky vetë kontroll bazohet në frikë nga ndëshkimi, nga turpi nga nevoja për miratim, ose nga mësime të brendësuara pa reflektim,

2. Përsoni nuk është i vetëdijshëm për emocionet e veta reale, të cilat pa vetëdije ai i frenon ose i mohon,

3. Ky vdetëkontroll është shumë i ngurtë i cili shpesh krijon tension të brendshëm,

4. Emocionet e “papërshtatshme” shtyhen, edhe pse më vonë dalin në mënyrë indirekte ose të pamengjueshme.

Shembull praktik: Një përson buzqesh në situata ku ndjenë dhimbje ose zhgënjim, sepse ka mësuar që shprehja e dobësisë është e papranueshme. Në vëndë që të kuptoi dhe të shpreh ndjesitë, ai i mbanë brenda ndjesitë derisa ato të shfaqen me simptoma fizike apo shpërthime të papritura emocionale.

Për këto shfaqje problemesh është i nevojshëm tratimi psikologjiko-psikoterapeutik i procesve të ndryshme psiko-emocionale, intelektuale e fizike.

I juaj, mësuesi Isë

Të gjitha reagimet:

1Fadil Tanushi

Pëlqej

Komento

Ndaj

20. 04. 2025

Definimi i kujtesës

Kujtesa është aftësi e njeriut për të mbajtur mend dhe për të riprodhuar ato që ka parë, dëgjuar, nuhatur, shijuar e prekur dhe ato që ka mësuar në të kaluarën ai.

Ajo është një depo ku vëndosen, rënditën dhe ruhen njohuritë vizuele që fitohen përmes shqisës së të pamurit, njohurit akustike që fitohen përmes shqisës së dëgjuarit, njohuritë olfaktive që fitohen për mes shqisësë së të nuhaturit, njohurit gustative që fitohen përmes shqisës së të shijuarit dhe njohurit mekanike që fitohen përmes shqisës së të prekurit etj.

Kujtesa është proces psikik përmes të cilit njeriu ruan, rikujton dhe riprodhon përvojat e mëparshme, informcionet dhe përjetimet, e cila përfshinë tre komponentë kryesor, si: përvetësimin, ruajtjen e përvetësimit për një kohë të caktuar dhe rikujtimin e tij kurë është e nevojshme.

Vlerat e kujtesës për njeriun:

1. Ruajtja e përvojës jetësore, e cila na ndihmon të mësojmë nga përvoja,

2. Ndërtimi i identitetit përsonal përmes kujtesës, pa të cilën nuk do të kishim ndjenjë për vetëvetën, për të klurën dhe lidhjes me të tjerët,

3. Mësimi dhe zhvillimi intlektual përmes të gjitha formave të të mësuarit, varen shumë nga kujtesa, përmes të cilës ruhen njohuritë tona,

4. Orientimi në kohë dhe hapsirë përmes kujtesës na ndihmon të kuptojmë se ku jemi, çfarë kemi bërë më parë dhe çfarë duhet të bëjmë më pas,

5. Ndërtimi i mardhënjeve sociale dhe kujtimi i njerzëve, kujtimi i përvojave të përbashkta dhe ndjenjave, forcon lidhjet sociale dhe emocionale mes nesh,

6. Zgjidhja e problemeve dhe vendimarrja përmes kujtesës e cila na siguron informcionin e nevojshëm për të bërë zgjedhje të drejta

dhe për të shmangur gabimet e mëparshme.

Thelbi i kujtesës është baza e njohjes, ndërgjegjës dhe funksionimit tonë të përditshëm, pa të cilën jeta do të ishte një sërë përvojash të shkëputura pa kurrfar kuptimi. Për të patur një kujtesë funksionale me vlerat e saj, është mëse e nevojshme ta ruajm si sytë e ballit shëndetin e saj, që të funksionoi ajo natyrshëm e si duhet me vlerat që i posedon.

Shkrimin që po e postoi publikisht, kamë kërkuar ndihmë nga Fjalorët e gjuhës së sotme shqipe, Rilindja, Redaksia e Botimeve Prishtinë, 1981. Po ashtu për ti dhënë vlerë më të madhe dhe të duhur shkrimit tim, për këtë qështje jam konsulruar edhe me Inteligjencën artificiale, e cila më ka ofruar të dhëna që unë tani po i ndaj edhe me juve.

I juaj, mësuesi Isë

16. 04. 2025

Akademik Dr. Fehmi Agani, ka thënë, “Serbia nuk mund të ketë vëndë në Kosovë, sapo të mos i ketë spiujtë shqiptar bashkpuntor të saj”. Fatkeqësisht, ka shumë të tillë në Kosovë e në Shqipëri, edhe në ditët e sotit! Këta spiuj po dëshmohen haptas në Parlament, në Qeveri dhe në Ppresidencë të Kosovës dhe të Shqipërisë.

Nuk bëhet e nuk mbahet rend e ligj as shtet demokratik, as mbrojtje efktive e atëdheut në Kosovë e në Shqipëri, derisa ti ketë spiujtë e vetë Serbia e Greqia, në Prokurori, në Gjykata, në Polici dhe në Ushtri. Derisa ti ketë trergtarët që e qesin në treg atdheun e vet dhe abuzojnë me pasurin e tij duke bashkpunuar me hasmin sllavo-grek.

Si mund të bëhet e të mbahet shtet në Kosovë e në Shqipëri, me zhvatës dhe shkatërrues të tij, me të korruptuar, me nepotistë e me organizator të krimit në shëndetësi, në ekonomi, në tregtij e biznes, në arsim e drejtësi, në kulturë e në shkencë dhe me organizator të vrasjeve mbi baza politike?!

Jo kështu kurr nuk bëhet e as nuk mbrohet shteti, nuk ngritet as nuk zhvillohet ekonomia, shëndetësia, arsimi dhe drejtësia. Kështu falimentojnë të gjitha sëbashku me shtetin dhe popullin e këtij shteti!

11. 04. 2025

Mendja gjendët brënda kokës sonë në hapsirën gjeografike të cipës së trurit. Po mos të ishin furnizuesit e saj, do ti mungoi lënda e parë, patë cilën ajo nuk mund ta zhvilloj potencialin dhe aftësitë e veta e nuk mund ta shpreh në jetë, për veti e për tjerët atë potencial që e ka në dispozicion për zhvillim.

Furnizuesit e mendjës me lëndën e parë ushqyse janë shqisa e të pamurit, shqisa e të dëgjuarit, shqisa e nuhatjes, shqisa e shijimit dhe shqisa e lëkurës. Këto shqisa e furnizojnë mendjen me lëndën e parë e cila gjendet në boten e jashtme që na rrethon.

Forma, madhësia, gjyra, pozita, largësia e pozicioni i trupave të ndryshëm që na rrethojnë, janë lëndë e parë ushqyse që shkojnë tek mendja, përmes dritarës së të pamurit, si lëndë e parë e cila duhet të përpunohet në qendrën optike të kësaj dritare që gjendët diku në cipën trunore. Aty përpunohet lënda dhe shndërrohet në informacion të plotë të trupave të ndryhëm që janë në fokus të saj.

Zërat e ndryshëm, timbri dhe gjyre e tij, shushurima e forma tjera që lëshojnë zë, tingull apo brimë dhe biseda komunikuse, janë lëndë e parë që shkojnë përmes veshit tek qendra akustike, e vendosur në cipën e trurit, ku përpunohet lënda e saj dhe kthehet në informacion që e pasuron mendjen në fushën e akustikës.

E njëjta gjë vlenë edhe për shqisën e të nuhaturit, të shijuarit dhe shqisën e të prekurit. Ernat e ndryhme të këndëshme e të pakëndëshme, barten në qendren olfaktive përmes hundës si dritare furnizus e ernave, përpunohen në këtë qendër dhe kthehen në informacion. Shqisa e shijimit si dritare që bartë lëndën shijës në qendrën gustative të cipës së trurit, aty përpunohet lënda e parë dhe shëndrohet në informacion të llojit të shijes së ëmbël, idhtë, tharbt dhe njelmtë.

Shqisa e të prekurit lëkura, bartë lëndën e parë në qendrën mekanike të cipës së trurit, ku përpunohet lënda e parë dhe shndërrohet në informacion për gjendjen e ngurt, lëngët, gazt,gjendjen e shkriftë dhe temperaturën e tyre që e posedojnë.

Shprehur shkurt, shqisat në fjalë e furnizojnë me lëndën e parë mendjen tonë e cila i përpunon të gjitha llojet përbërës të lëndëve ushqyse të saj dhe i shndërron ato në informacion, i cili na shërben për orientim gjatë jetës.

Kemi dhe shqisat e botës së brendëshme, që e furnizojnë me lëndën e parë të botës sonë të brendëshme. Për këtë do të flasim herave tjera.

I juaj mësuesi Isë

07. 04. 2025

Nau ka ofruar te dera hasmi greko-sllav dhe po rrinë në gadishmëri të na merr prap toka, siq naj kanë marr më parë 80% të trojeve tona. Ndërsa të vdekurit për së gjalli, po luten të na zgjohen prap dëshmorët e lirisë, të cilët e kanë krye obligimin ndaj atdheut, duke flijuar veten për liri e për atëdhe, të naj mbrojnë trojet.

Këtë lutje qyqare të atyre që sot kan vdekë për së gjalli, nuk e bënë për asnjë qast Adem Jashari me familje, Zahir Pajaziti, Sali Qeku e shumë shokë të tjerë tyre, por u flijuan për liri e për atëdhe, duke luftuar ballë për ballë me hasmin serb.

Këta zëra qyqesh mos u shtofshin në trojet shqiptare, sepse asgjë nuk i duhen atdheut, pos që janë fatkeqësi e tij, duke u përqar e duke u shtyer mes veti për kisha e gjamia dhe për teqe, për prifta e popa, për hogjallar e dërvishler!

Zgjohu shqiptar e mos lejo zëra qyqesh, të cilët kanë vdekë për sëgjalli, të vajtojnë duke ndjellur kob mbi tokat shqiptare!

I jaj, mësuesi Isë

04. 04. 2025

Pedagogjikisht e Psikologjikisht, Imagjinata definohet njëra ndër aftësitë tona, që na mundëson për të krijuar e për të ndërtruar në vetëdijen tonë figura ose ide të reja, duke i lidhur, ndryshuar ose duke i shndërruar ato në përfytyrime të sendëve, gjërave, ngjarjëve dhe dukurive të ndryshme.

Aftësia imagjintive mundëson tek ne, të zbulojmë diçka të re, në bazë të njohurive të fituara më parë, të cilat na mundësojnë zotësinë për të krijuar, për të zbuluar ose për të shpikur një risi në bazë të njohurive që i kemi grumbulluara gjatë jetës.

Pra , imagjinata jonë është aftësi që na mundëson të krijojmë me mend e logjikë, sepse të gjitha krijimet e reja mbështetur në imagjinatë, janë pjellë e mendjess dhe mendimit si procese psikike të cilat na mundësojnë për të krijuar në vetëdijën tonë figura të reja më të avansuara.

Çdo gjë e re që shpikët nga krijuesit e ndryshëm në lëminë e shkencës, kulturës, artit, muzikës, poezisë, dramës, pikturës e shkencave tjera filozofike, natyrore , gjuhësore, historike etj, mundësohet nga mendja, mendimi, të menduarit, intuita, imagjinata, fantazia, përfytyrimi dhe kujtesa e tyre, që i posedojnë për brënda.

I juaj, mësuesi Isë

02. 04. 2015

Pose luftuam të keqën, të shëmtuaren të turpshmën që nga fillimi i lindjes së tyre, do ta kemi vështirë ti luftojmë ato pastaj. Po ashtu do ta kemi vështirë që mos të bijmë edhe vetë, viktimë e tyre.

Kurë të gjitha vlerat fillojnë të shkatërrohen, devalvohën dhe poshtrohën nga e keqja, e shëmtuara dhe e turpshmja, viktimë si gjithëherë bijnë të pa fajshmit.

Nëse devalvohen vlrat dhe shembën ato, vendin e virtytshëm njerëzor të tyre e zënë tradhtia, amoraliteti, korrupcioni, padrejtësia, pa aftësia, injoranca, dinakëria, cinizmi, hipokrizia dhe poshtërsia.

Lexuesi im i dashur, mos u bë i keqë, i shëmtuar, i turpëruar, dinak, cinik, hipokrit, injorantë, i poshtër dhe tradhtar, nëse nuk ke dëshirë të jesh shkatrrues i virtyteve të larta njerëzore.

I juaj, mësuesi Isë